E mafua ona o le maualuga o le vevela o le taumafanafana (lea na mafua ai le faateleina o le numera o lago, lea e avea ma meaʻai mo apogaleveleve), faapea foi ma timuga e le masani ai i le masina talu ai, lea na toe aumaia ai apogaleveleve i totonu o tatou fale. O timuga foi na mafua ai ona maileia manu a apogaleveleve i totonu o latou upega, lea na mafua ai le faateleina o le aofaʻi o apogaleveleve.
Ua lipotia mai e nisi o tagata i le itu i matu le vaaia o apogaleveleve e oo atu i le 7.5 senitimita le umi o fetolofi i totonu o o latou fale—ua lava lea e lafo ai le tetete i ivi o le tele o tagata.
O nei tulaga o le tau ua taʻitaʻia ai ulutala o tala fou e pei o le “E fia aai, Aapogaleveleve tetele e mafai ona faaosofia ai ua osofaʻia o tatou fale.”
E faasino lea ile faaosoosoga o apogaleveleve tane (o le ituaiga Tegenaria) e ulufale ai i fale e suʻe le mafanafana, malutaga ma paaga.
Ioe, o le tele o le sili atu i le 670 apogaleveleve o lo'o tupuga mai i Peretania e le masani ona ulufale mai io tatou fale. O le to'atele e nonofo i le vao, e pei o pa ma togavao, ae ola apogaleveleve i lalo o le vai.
Ae afai e te mauaina se tasi i lou fale, aua le popole. E ui e foliga taufaafefe teisi nei manu fe'ai, ae e sili atu le manaia nai lo le taufaafefe.
Ae taumafai e talanoa i loʻu toʻalua, poʻo le faitau miliona o tagata o loʻo mafatia i le arachnophobia (faʻapitoa foi o le arachnophobia).
O lenei phobia e masani ona pasi mai matua i tamaiti. E ui lava o tamaiti e masani lava e piki ni apogaleveleve ma faaali atu i o latou matua, ma fesiligia o latou manatu, afai o le tali muamua a tagata matutua o se ee o le fefe, latou te le toe paʻi lava i se apogaleveleve.
O nisi e finau faapea o le fefefe o tagata i apogaleveleve e mafua ona o le mea moni o tagata anamua, i le faagasologa o le evolusione, na aʻoaʻoina e mataala i soʻo se meaola e le masani ai.
Peitaʻi, e pei ona taʻua e le tagata poto apogaleveleve o Helen Smith, o apogaleveleve e faʻaaloalogia nai lo le inoino i le tele o aganuu, e ui lava latou te ola i totonu o meaola mataʻutia ma oona.
O le isi mafuaaga tatou te maua ai apogaleveleve taufaafefe o lo latou saoasaoa. O le mea moni, e na o le tasi le maila i le itula latou te feoai ai. Ae i le tulaga o le tele, afai o le apogaleveleve o le fale e pei o le tagata, e mautinoa lava e sili atu ia Usain Bolt!
O le mea moni, o le evolusione ua fa'avavevave ai le apogaleveleve ma e le'i taumateina e 'alofia ai manu fe'ai e pei o pusi ma manulele. Aua e te popole pe a e vaai i se apogaleveleve; ae, faamemelo i lo latou olaga ofoofogia.
Ua faapea mai Helen Smith: “O le aʻoaʻoina ina ia iloa fafine (lea e lapopoa) o le amataga lea o le malamalama i tala uiga ese o o latou olaga ma fesoasoani e liliu le fefe i le fiafia.”
O apogaleveleve tama'ita'i e masani ona o'o i le umi e tusa ma le ono senitimita, ma vae ta'itasi e fa'alautele pe tusa ma le tasi inisi, mo le umi atoa e tusa ma le tolu senitimita. O apogaleveleve tane e laiti ma uumi vae.
O le isi auala e iloa ai i latou o le va'ava'ai lea i “taufe” a le po'a: lua fa'ai'uga laiti e fa'asolo mai i le ulu ma fa'aoga mo mea fa'alogo.
E taua tele le sao o nei 'aga'au i le fa'aipoipo. A'o le'i maua se fafine, e oomi e le apogaleveleve po'a se matau'a o le sua ma miti i totonu o ona a'ai ta'itasi. Atonu e le o se alofa, ae e mautinoa lava e aoga. O apogaleveleve tama'ita'i e sili ona umi-e lua tausaga pe sili atu-ae e masani lava ona lalafi i totonu o latou upega, lea e masani ona maua i tulimanu pogisa o faletaavale poʻo fale, e ui lava e mafai ona aliali mai i totonu o lou fale.
E ese mai i apogaleveleve o fale, e mafai foi ona e fetaiaʻi ma apogaleveleve uumi vae, e maua o latou igoa mai lo latou foliga tutusa ma lago vae uumi (poʻo centipedes), o iniseti masani foi i le tautoulu.
Ua lipotia mai e tagata nonofo i nisi o itu i matu le vaaia o apogaleveleve e oo atu i le 7.5 senitimita le umi o fetolofi i totonu o latou fale.
E ui o lenei apogaleveleve e manatu e iai le oona sili ona oti o so o se meaola i Peretania, o le mea e lelei ai, o ona gutu e laiti tele e tuia ai le paʻu o le tagata. E pei o le tele o isi mea e taʻua o "mea moni" e uiga i apogaleveleve, o le tala e lamatia i tagata o se talatuu mama i le taulaga. E moni, o lenei apogaleveleve foliga maaleale e mafai ona fasia le tele o vete (e aofia ai apogaleveleve fale) ma lona 'ona, ae e matua leai lava se mea e popole ai.
O apogaleveleve umi-vae na faʻafeiloaʻi i Peretania mai Europa i le amataga o le 20 seneturi ma talu mai lena taimi ua salalau atu i le itu i matu o Egelani, Uelese ma Sikotilani, aemaise lava i le tietie i meaafale i veni tiliva.
I tausaga talu ona mavae le Taua Lona Lua a le Lalolagi, na malaga ai le tagata poto apogaleveleve Bill Bristol i le atunuu, asiasia potu talimalo ma suʻesuʻeina le lautele o apogaleveleve.
E mafai ona e iloa pe ua nofo se apogaleveleve i lou fale e ala i le tilotilo i tulimanu o le taualuga, aemaise lava i potu malulu e pei o le faletaele. Afai e te vaʻai i se upega manifinifi, tafe ma se apogaleveleve i totonu, e mafai ona e tuʻi lemu i se penitala-o le apogaleveleve o le a vave ona mimita lona tino atoa, lea e faʻaaogaina e aloese ai mai manu faʻatau ma faʻafememeaʻi manu.
O lenei apogaleveleve atonu e foliga e le iloa, ae o ona vae uumi e mafai ai ona tuufeanu i fafo upega pipii ma faoa ai so o se mea e opeopea i tua.
O lenei iniseti ua taatele i le itu i saute o Egelani, ma o lona u e mafai ona matua tiga - e foliga tutusa ma le tui lagomeli - ae pei o le tele o manu fetolofi, e le fa'aoso; e tatau ona faaosofia e osofaʻi.
Ae o le mea sili lena na mafai ona latou faia. O le mea e lelei ai, o lipoti e uiga i le tele o apogaleveleve mataʻutia na osofaʻia tagata feoaʻi na foliga mai o ni talafatu mama.
E tatau ona faʻamalosia apogaleveleve: latou te aulelei, fesoasoani e faʻaumatia faʻamaʻi, ma faʻaalu le tele o taimi ma i matou nai lo le mea e te mafaufau i ai.
Ou te ioe ia te ia. Ae faamolemole aua e te taʻu atu i loʻu toʻalua o loʻo ou valaʻauina ni apogaleveleve i totonu o le fale, a leai o le a ou faʻalavelave tele.
Ae paga lea, pe a tuʻuina atu le apogaleveleve, e le mafai ona suia le tafe o le ea - e naʻo le luluina mai le masini, e le faigofie tele.
Ole mea lea ole vaomago e fa'aola ile maa 9-volt. O le umi e fetaui lelei mo le uuina o se apogaleveleve i le umi o le lima, ae o le lautele e foliga mai e laʻititi ia te aʻu. Sa ou faataitaia i se apogaleveleve e feololo le lapopoa na a'e i se puipui ma sa lafi i tua o se faavaa ata. E ui e le'i malosi tele le miti, ae na'o le oomiina o vaomago i luga o le apogaleveleve ua lava lea e toso ese ai e aunoa ma se afaina.
Ae paga lea, pe a tatala le apogaleveleve, e le mafai ona e suia le itu o le ea-ae, e tatau ona e lulu ese mai le masini, e le o se faiga vave tele.
E galue i luga o le mataupu faavae e tasi e pei o le ufiufi o se kata meli i tioata, ae o le au 24-inisi e taofia ai na iniseti leaga mai le aapa atu.
E faigofie ona maua se apogaleveleve i luga o le fola. Na'o le ufiufi o le apogaleveleve i se tapuni palasitika manino ma fa'ase'e le faitoto'a pito i lalo i lalo. O le tapuni palasitika manifinifi e le afaina ai vae o le apogaleveleve pe a tapuni. Ae ui i lea, ia manatua o le faitotoʻa e maʻaleʻale ma o nisi taimi e le faʻamauina lelei, o lea e ono taumafai ai le apogaleveleve e sola ese.
E aoga lenei auala pe afai e le minoi le apogaleveleve; a leai, e te tipi ese ona vae pe nutimomoia.
Ose masini malosi, la'ititi e mafai ona pu'e ai ni meaola laiti ma feololo. E aoga pe a le malosi tele le apogaleveleve, a leai e te tipi ese ona vae pe nutimomoia. O le taimi lava e maileia ai le apogaleveleve, o le faitotoa lanu meamata lanumeamata e faigofie ona sii i luga, maileia le apogaleveleve i totonu mo le tatalaina saogalemu.
O lenei mailei iniseti e pei o se fana fa'amatamata tuai ma fa'aogaina fo'i se faiga suction. E sau fa'atasi ma se moliuila fa'aaoga e fesoasoani ia te oe e su'e ma pu'e nei meaola laiti i tulimanu pogisa. E alu i maa AA e lua, ma e ui e le malosi tele le susua, ae na manuia le tosoina mai o se apogaleveleve feololo mai lo'u kapoti. O le mailei o loʻo i ai se masini loka e puipuia ai iniseti mai le sosola. Ae ui i lea, ona o le lautele o le paipa e na o le 1.5 inisi, ou te popole neʻi le mafai e apogaleveleve tetele ona ofi i totonu.
O lenei oloa o loʻo i ai insecticides permethrin ma tetrafluoroethylene, e le gata e faʻaumatia ai apogaleveleve ae faʻapea foʻi ma isi iniseti, e aofia ai pi. E mafai ona fa'aoga uma i totonu ma fafo ma leai ni mea e to'esea ai, toega pipii, po'o le manogi, ae ou te le mafai lava ona fa'aumatia apogaleveleve le afaina.
A maua loa le iniseti, e fautuaina e "tu'i'i'i" ai. Ou te iloa e aoga lenei metotia, ae ou te le fiafia i ai.
O lenei mailei iniseti e aofia ai mailei pepa malo pipii se tolu e gaugau i ni tamai “fale” tafatolu e puʻe ai e lē gata o apogaleveleve ae faapea foʻi ma loi, utu laau, moa, pipi, ma isi iniseti fetolofi. O mailei e le oona ma saogalemu mo tamaiti ma fagafao. Ae ui i lea, na ou faʻaaogaina aʻu mo le vaiaso atoa ma e leʻi maua se iniseti se tasi.
O lea la, o a nisi o auala masani e aveese ai apogaleveleve i totonu o le fale? Fai mai le fa'ato'aga o solofanua e tu'u i luga o le fa'amalama e fa'ate'a ai apogaleveleve. O tagata fa'atau eBay fa'atauva'a ua uma ona matauina lenei mea: e mafai ona o'o atu i le £20 i le kilokalama solofanua solofanua.
Taimi meli: Nov-21-2025



